بررسی ماهیت انقلاب های رنگین در گرجستان، اوکراین و قرقیزستان

انقلاب از مهم ترین تغییر و تحولات سیاسی به شمار می رود که در دوره های زمانی مختلف، اشکال گوناگونی به خود گرفته است به طوری که تعاریف آن نیز تحت تأثیر خصوصیات زمانی آن بوده است. جدید ترین نوع انقلاب تحت عنوان انقلاب های رنگین هستند که اگرچه برخی معتقدند به سبب ویژگی های بسیار متفاوت از انقلاب های قدیمی نمی توان آن را انقلاب دانست اما آن چه اهمیت دارد این است که این عنوان متداول و رایج مانده است. عقیده غالب بر این است که این تحولات، تغییرات مهمی را به همراه دارد؛ تنها شیوه رسیدن به این اهداف با انقلابیون قبلی متفاوت است که شامل شیوه های مسالمت آمیز، بدون جنگ و خونریزی، همراه با اعتراضات مسالمت آمیز و حمایت های کشورهای مدعی دمکراسی خواهی در این کشورهاست. در این رساله با بررسی انقلاب های رنگین در گرجستان، اوکراین و قرقیزستان سه نکته اساسی که در وقوع نوع انقلاب های آن ها که به طور غیر خشونت آمیز و به صورت مسالمت آمیز بود، مهم است شامل موارد زیر است: عوامل خارجی موثر در انقلاب که با همراهی عوامل داخلی سبب انقلاب شده است، نوع حکومت و عدم استفاده از نیروی نظامی، گرایش مردمان این کشورها به دمکراسی خواهی. در نهایت می توان گفت امروزه به دلیل گسترش ارتباطات و اطلاعات ناشی از جهانی شدن، گرایش مردم به دمکراسی خواهی افزایش یافته است و حکومت ها هم به دلیل بالا رفتن انتظارات مردم، کمتر می توانند از نیروی نظامی برای سرکوب خواسته های آنان استفاده کنند و مجبورند تا حد امکان تن به خواسته های آنان دهند. در این راه آن چه به شکل گیری این روند یعنی دستیابی به اهداف انقلابیون کمک نموده و انقلاب را به سرانجام رسانده است تلاش های گسترده قدرت های بزرگ برای حامی جلوه دادن خود برای شکل گیری دمکراسی است که اگرچه از این طریق خواهان به ثمر رساندن اهداف خود هستند، از سوی دیگر انقلابی را شکل می دهند که بعدها آن گونه که باید و شاید به اهداف و شعارهای خود نمی رسد. آن چه در این راه مهم جلوه داده می شود تلاشی است که امروزه در راستای افول قدرت دولت های غیر دمکراتیک و شکل گیری حکومت های دمکراسی خواه صورت می گیرد. نتیجه گیری نهایی انقلاب ها در ادوار گوناگون تاریخی به شکل های مختلف سبب تحولات و تغییراتی شده اند که همواره توسط عوامل داخلی و خارجی و با حضور مردم توانسته اند به اهداف خود برسند. انقلاب های رنگی نیز که آخرین شکل از انقلاب ها هستند، توسط مردم آن کشورها و تحت تأثیر سایر بازیگران داخلی و خارجی صورت گرفته تا این بار با روش های جدید و خاصی این تحول به اهداف خود برسد؛ اگرچه دستیابی به این اهداف کوتاه مدت یا بلند مدت بوده اند اما مهم روش های مورد استفاده در آن ها بوده است که نشان از گسترش دمکراسی دارد. اگرچه بسیاری بر این عقیده اند که نمی توان به این تحولات نام انقلاب داد اما باید گفت که رسیدن به اهداف اولیه معترضان، به هر شکلی که باشد آن قدر کم اهمیت نیست که عنوان انقلاب را نتوان به آن داد. تلاش های گسترده مردمان این کشورها، حتی اگر فردی هم کشته نشود، تغییراتی ایجاد کرد که صرف نظر از دستیابی یا عدم دستیابی به اهداف بلند مدت خود، تحولی جدید بود و حاکی از گسترش نقش جهانی شدن و دمکراسی خواهی در میان مردم بود. در فصل اول، تعاریف از انقلاب و نظریه پردازی درباره آن در دوره های گوناگون نشان دهنده آن است که این پدیده نیز از تغییر و تحول باز نمانده است و کشورهای مختلف متناسب با هر دوره تاریخی و تحت تأثیر شرایط گوناگون، انقلاب های متفاوتی را به چشم خود دیده اند. انقلاب های رنگی نشان از شرایطی دارد که مردم در کشورهای گوناگون خواهان جنگ نیستند بلکه به دنبال آن هستند که مطالبات خود را از راههای مسالمت جویانه بیان کنند تا حکومت نیز به آن ها تن در دهد. در فصل دوم انقلاب های رنگی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز نشان داد که شرایط جغرافیایی نیز اهمیت زیادی در وقوع این تحول در کشورهای این مناطق دارد و خواهد داشت. اهمیت منابع انرژی و راههای ارتباطی و .... سبب شده تا قدرت های بزرگ برای رسیدن به اهداف خود، ادعای کمک به این کشورها را نمایند و به گفته خودشان از سر دلسوزی به مدد مردم این کشورها بیایند و انقلاب در آن ها را از طریق امدادهای مالی و انسانی و .... تسریع بخشند؛ به گونه ای که بررسی روند انقلاب و انتخابات در آن ها نیز نشان از همین امر دارد. اما آن چه اهمیت دارد این است که به نظر می رسد بیشتر از آن که مردم به اهداف خود رسیده باشند، بیگانگان به خواسته های خود دست پیدا کرده اند. در فصل سوم عوامل داخلی و خارجی موثر در انقلاب رنگی در این کشورها مورد بررسی قرار گرفت. عوامل خارجی در این کشورها اهمیتی فوق العاده داشت به نحوی که سبب شد مشکلات داخلی که شاید سال ها طول می کشید به انقلاب منجر شود، به حرکت در آید. در پایان آن چه حائز اهمیت است این که اگرچه در کشورهای گرجستان، اوکراین و قرقیزستان، تلاش برای برقراری دمکراسی و تغییر حکومت اقتدارگرا به حکومت دمکراتیک توسط عوامل گوناگون صورت گرفت اما حکومت های جدید نتوانستند آن گونه که باید و شاید، کشورشان را از مشکلات موجود برهانند به نحوی که هم چنان مشکلات موجود در دوره های قبل همچون بیکاری، فقر، فساد مالی و .... وجود دارد و مردم همچنان از وضع موجود ناراضی هستند. اما آن چه که بیش از همه مورد استقبال دمکراسی خواهان بوده است این که گرایش مردم در نقاط مختلف جهان به مردم سالاری و از بین رفتن دیکتاتوری ها به طور روزافزونی در حال گسترش است و در این میان نباید از تأثیر جهانی شدن و گسترش ارتباطات در افول دولت های اقتدارگرا و برپایی حکومت های دمکراتیک چشم پوشی کرد. بنابراین می توان گفت اگرچه حکومت های جدید پس از انقلاب های رنگی نتوانسته اند به اهداف و شعارهای خود در دوره قبل از انقلاب دست یابند، اما اهمیت حرکات مردمی برای از بین رفتن خودکامگی و ایجاد حکومت مردم سالار از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است.